Çek defteri, ticaret alanında faaliyet gösteren gerek özel gerekse de tüzel kişiler açısından prestij göstergelerinden bir tanesi olarak kabul edilir. Önemli bir ödeme aracı olarak kullanılan çeklerin bulunduğu çek defterleri iş yaşamında banka tarafından güvenilir görülmüş kişilere verilen kıymetli evraklardan birisidir.
Peki, hem bir prestij hem de bir ödeme aracı olan çek defteri nasıl alınır?
Çek defteri almak isteyen bireyler veya tüzel kişiler öncelikle çalışmak istedikleri bankanın şartları ve avantajlarını değerlendirerek doğru bir banka seçimi yapmalıdır. Banka seçimi yapıldıktan sonra kişi, bankaya çek defteri çıkarmak için müracaat eder. Bankalar, çek defteri başvurusunda kişilerden Türkiye Cumhuriyeti kimlik belgesi, ikametgâh belgesi ve sabıka kaydı talep etmektedir. Söz konusu belgelerle banka müracaatının belge kısmı tamamlandıktan sonra banka, kişilerden ekonomik durumlarının güçlü olduğunu göstermeleri açısından bir teminat talep eder. Bankaların standart bir çek defteri için kişilerden talep ettiği teminat miktarı her bir çek sayfası için yaklaşık 700 TL’dir. Standart bir çek defterinde 10 sayfa bulunduğu dikkate alındığında, teminat bedelinin yaklaşık 7.000 TL olduğu söylenebilir. Yasal bir zorunluluk neticesinde yatırılan bu tutar banka hesabınızda blokeli bir şekilde kalır. Bankaların her çek sayfası için aldığı teminat tutarı, keşide ettiğiniz çekin ödenmemesi durumunda bankanın çek sahibine 700 TL ödeme yapması için alınır.
Çek Defteri Almak İçin Tacir Olmak Zorunlu mudur?
Çek defteri genel anlamda iş yaşamında aktif şekilde faaliyet gösteren kişiler tarafından alınsa da bir kişinin tacir sıfatında olmaması çek defteri almasına engel değildir. Tacir sıfatına sahip olmayan kişiler tıpkı tacirlerin yaptığı gibi gerekli dokümanları bankaya sunarak çek defteri başvurusu yaparlar. Başvuru sonrasında banka, tacir olmayan kişinin ilk defa çek defteri alıp almadığını sorgular. Kişi ilk defa çek defteri alacaksa ekonomik açıdan durumu değerlendirilir. Kredi Kayıt Bürosu’nun sunduğu kayıtların/verilerin incelenmesi ile müşterinin değerlendirmesi sonuçlandırılır. Banka işlemlerinde sorun yaşamayan ve borçlarını geciktirmeden ödeyen kişilerin tacir vasfına sahip olmaksızın çek defteri almaları daha da kolaydır. Bu nedenle, tacir olmayan kişilerin çek defteri başvurusu yapmak gibi bir niyetleri varsa banka işlemlerinde ve kredi ödemelerinde oldukça hassas davranmaları gerekir.
Çek Defteri Türleri Nelerdir?
Ülkemizde her yıl 20 milyonu aşkın çek işleme alınmaktadır. Büyük tacirlerden küçük esnafa kadar hemen herkesin kullandığı çekler ticari hayatın olmazsa olmazı niteliğindedir. Çeklerin böylesine yaygın kullanımı pek çok çek defteri örneğine rastlamayı mümkün kılmıştır. Bu durum; ticari faaliyetin cinsi, hacmi ve çeki veren özel veya tüzel kişinin vasfına göre pek çok çek türünün ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Ülkemizde 6 adet çek defteri bulunmaktadır:
Ticari Çek Defteri: Limited ve Anonim Şirketlere verilen çek defteri türüdür. Çekin üzerinde çeki alan kişinin isminin yazılı olması zorunludur.
Ticari Hamiline Çek Defteri: Limited ve Anonim şirketlere verilen çek defteri türüdür. Çeki alan kişinin adının yazılmasına gerek yoktur. Çekin hamili çekin sahibi kabul edilir.
Gerçek Tüzel Kişi: Şahıs firması olarak faaliyet gösteren işletmelere verilen çek defteridir. Çekin üzerinde çeki alanın isminin yazılması gereklidir.
Gerçek Tüzel Kişi Hamiline: Şahıs firması olarak faaliyet gösteren işletmelere verilen çek defteridir. Çekin üzerinde çeki alanın isminin yazılması gerekli değildir. Çekin hamili çek üzerinde istediği gibi tasarrufta bulunabilir.
Gerçek Kişi: Gerçek kişilere verilen çek defteri türüdür. Genellikle firma paydaşları veya bankadaki mevduatı yüksek kişilere verilir. Çek keşide edilirken çekin üzerinde lehdar bilgileri yazılı olmalıdır.
Gerçek Kişi Hamiline: Gerçek kişi çek defterinden tek farkı çek keşide edilirken lehdar bilgilerinin yazılma şartının olmamasıdır. Çek hamili çekin sahibi kabul edilir.
